معاونت پژوهش حوزه علمیه الزهراء سلام الله علیها ارومیه

تحقیق پایانی با موضوع :

پژوهشگر:خانم رقیه ضیافر

چکیده

آسیب شناسی فرهنگ مهدویت عنوان تحقیقی است که نگارنده آن را به خاطر اهمیت این موضوع در باب عقیدتی و مباحث دینی انتخاب نموده است. ضرورت چنین تحقیقاتی برای جلوگیری از بروز انحرافات در عرصه این فرهنگ افزایش می یابد که با شناسایی آسیب ها و آفت های موجود، به ارائه راهکاری های پیشگیری و مبارزه در عرصه های مختلف اقدام می کند که خود این امر نشانگر یکی دیگر از ضرورت های این چنین تحقیقاتی است.
علاوه براین ضرورت،تعمیق آگاهی مردم منتظر با محوریّت علما که فرضیه تحقیق می باشد می تواند از ضرورتهای دیگر این تحقیق تلقی گردد. این تحقیق از جمله تحقیقاتی است که پیشینه آن چنانی ندارد ودر چند ساله اخیر مورد توجّه قرار گرفته است، ولی باز هم آن چنان که شایسته است تحقیق و تفحّص قابل اعتمادی صورت نگرفته است.
کمبود وقت و منابع و متون قابل استفاده، هزینه آور بودن تهیه مطالب و… را می توان از مشکلات عمده برای تهیّه و تنظیم این نوشتار نام برد.نگارنده بعد از بخش کلیات، بخش دیگری نیز با نام مفهوم شناسی را به بحث پیرامون آسیب شناسی، فرهنگ وآسیب شناسی فرهنگ مهدویت اختصاص می دهد که با پرداختن به معنای کلمات مطرح شده وانواع واقسام آنها، تناسب وهماهنگی بین آنها راشرح مي دهد مثلاً بیان مي شودکه مهدی یعنی هدایت وارشاد شده ومهدویّت اعتقادبه ظهورحضرت مهدی (علیه السلام) است که به صورت فرهنگ که یک باور و ارزش و هنجار اجتماعی در جامعه ما است به صورت فرهنگ مهدویّت بررسی می گردد و این فرهنگ خود نیز بنابر حساسیتی که دارد دچار آسیب ورکورد و…می گردد.
در بحث بعد، وجود آسیب های موجود را که به آسیب شناسی آنها پرداخته شده را به قرآن و روایات صادره از ائمه اطهار (علیهم السلام)ربط داده و بیان می دارد اولین آسیب رسمی از سوی معاویه و بعد از آن از سوی فرقه کیسانیه که مدّعی مهدی بودن محمد بن حنفیه بودند، به این فرهنگ وارد گردید که از سوی امام سجاد (علیه السلام) به مقابله باآن پرداخته می شود.
در بخش سوم که بخش آسیب شناسی درون دینی است به برداشتهای غلط از مفاهیم و روایتهایی می پردازد که در مورد انتظار، نفی هرقیام و قیام به سیف حضرت مهدی (علیه السلام) اختصاص دارد. به عنوان نمونه برداشتی که از مفهوم انتظار از سوی عدّه ای می گرددو تبعات آن در جامعه نیز قابل مشاهده است، انتظار راکد و بدون بالندگی و تحرّک می باشد. چرا که فقط به معنای لغوی انتظار که چشم داشت و چشم به راه بودن و امید به آینده داشتن و… است توجّه داشته و به معنای انتظار که در احادیث و روایات مطرح شده است و معنای واقعی انتظار است توجّه نمی کنند که انتظار سازنده و پوینده است چون انتظاری ثواب شهادت در راه خدا و یا همراهی با امام معصوم را دارد که تحرّک و بالندگی ایجاد کند و نه اینکه رکودزا و مخرّب باشد و این نوع عقیده را به گروهی به نام انجمن حجّتیّه نسبت می دهد که بیان می دارند وظیفه ما انتظار است و هیچ گونه کاری که مانع تحقّق ظهور گردد از جمله امر به معروف و نهی از منکر و قیام علیه حکومت ظالم و طاغوت، جایز نمی باشد که این ادّعا را با استنادبه بعضی از روایات که هر پرچمی را که قبل از قیام حضرت برافراشته شود مصداق طاغوت می دانندو… انجام می دهند. در حالیکه توجّه دقیق به قیامهای انجام شده از سوی یاران ائمه و تأیید آن از سوی ائمه و یا قیامی چون قیام امام حسین (علیه السلام) و مبارزه اهل بیت (علیهم السلام) با جبّاران زمان خویش، همه تأییدی بروجود قیام های قبل از قیام حضرت مهدی بوده ادّعای آن ها را باطل می سازد و در ضمن بیان می شود که افزایش ظلم وستم که در روایات به آن اشاره شده که از ویژگیهای عصر قبل از ظهور است به معنی بی دینی و بی اعتقادی نیست. همانطور که مظلوم وجود دارد ظالم نیز وجود دارد، همان طور که بی دینی وجود دارد، افراد با ایمان نیز باید وجود داشته باشند تا بتوانند زمینه ساز ظهور باشند.
قیام به سیف یا شمشیر نیز از دیگر مواردی است که محقّق آن را مطرح کرده و به بررسی روایاتی می پردازد که بیان می دارند کار امام زمان (علیه السلام) جز کشتن چیز دیگری نیست که با احادیثی که سیره حضرت را با سیره پیامبر معرفی می کند و علّت مقابله حضرت را کفر و نفاق وشرک افراد و… می داند وپایه حکومت آن حضرت راعدل وعدالت ومهربانی و…قلمداد می کندجواب داده می شود.
در ادامه، بحث از توقیت و تعیین وقت برای ظهور است که به شدّت از طرف ائمه با آن برخورد شده، می باشد که مدّعیان تعیین وقت را کذّاب و دروغگو معرفی می کند و علم به زمان ظهور را منحصر در خداوند می داند که بنابر دلایلی هم چون افزایش شوق و اشتیاق و جلوگیری از ناامیدی و یأس مردم بر هیچ کس آشکار نیست.
استعجال ظهور که عجله داشتن برای امر ظهور است و غیر از دعا برای تعجیل فرج است در مطالب بعدی سبب هلاکت و گمراهی معرّفی شده و با استدلال به آیات و احادیثی از آن نهی
می گرددو شتاب زدگی و عجله ای را مذموم اعلام می دارد که باعث انکار، یأس و ناامیدی از وجود مبارک حضرت و یا ظهور ایشان می گردد.
علاوه براین مباحث، بحث از مدّعیان دروغین و فرقه های انحرافی چون کیسانیه، زیدیه، بابیه، بهائیه که هر کدام بنابر دلایلی مدّعی مهدویّت بودند و معضلاتی را به بار آوردند، می گرددکه علاوه بر انگیزه اولیه آنها برای چنین ادعایی، بطلان ادعای آنها نیز ثابت می گردد، که با دلایلی که مطرح می شود ، ادّعای مدّعیان دروغین دهه های اخیررا نیز باطل می کند.
پرداختن به مسائلی چون محل سکونت حضرت که به جزیره خضراءمعروف شده و ازدواج حضرت و دیداروتشرف به محضرحضرت مهدی (علیه السلام)به دلیل بحثهای جنجالی که درجامعه امروزی ایجادکرده، ازجمله دیگر اقداماتی است که نگارنده می کوشد با غیر ضروری و حاشیه ای معرّفی کردن این گونه موارد و با جوابی که در مقابل سؤالهای انجام شده می دهد، وظیفه اصلی منتظران را معرفت و زمینه سازی ظهور معرفی کند و نه پرداختن به این گونه مسائل که مسائل انحرافی مباحث مهدویّت است. و همچنین تطبیقی که میان جزیره خضراءو مثلث برمودا به خاطر موارد اتّفاقی که در مورد هر دو بیان شده، باطل اعلام می شود و اصل داستان جزیره خضراءکه در طول مباحث مطرح گردیده، نادرست و بدون سند قابل اعتماد معرفی می شود.
بخش چهارم که بخش آسیب های برون دینی است درفصل اول به مستشرقان وغربیانی می پردازد که در موردمباحث مهدویّت به مطالعه وارائه نظرات پرداخته اند، محقّقانی چون هانری کربن، مارگولیوث، گلدتسهیر و…و اینکه این اشخاص به علّت روشی که در تحقیق مانند روش پدیدار شناسانه و تاریخی و…دارند و با استناد به نظرات بعضی از افراد خاص و با الهام گیری از آنها دچار انحرافاتی شده اند که آسیب زا بوده، پایه های اساسی این فرهنگ را تهدید می کند، را سر منشأ بعضی دیگر از مشکلات معرّفی می کند و برای آن چاره اندیشی می شود که به دنبال این بحث در فصل دوم به استعمار غرب که این افراد نیز باعث سود جویی آن قرارگرفته اند می پردازد وبعد ازمعرّفی دوعامل اساسی مکتب تشیّع که شهادت وانتظار است، به برنامه های غرب در تهدید این فرهنگ اصیل اشاره کرده و بیان می دارد انکاروتخریب و تحریف و جایگزینی مواردی است که غرب از طریق آنها و با بهره گیری از ابزار خاصّی چون فیلم ها و بازیهایی مثل«یا مهدی»و«مردی که فردا را دید» و… در این زمینه به فعالیّت می پردازد که شیطان پرستی و عقاید انحرافی که توسط آن تبلیغ می گردد بارویکردها و انواعی که دارد از آن جمله معرفی شده و به علامت ها و نشانه ها و نمادها و کارهایی که این گروه ها انجام می دهند، اشاره می کند و با استناد به برخی ازآیات، ضالّه بودن آن را بیان می کند و می گوید آنجا که شیطان پرستی به انتظار شیطان نشسته و سرانجام دنیا را به سیاهی و تاریکی رخ داده توسط شیطان نسبت می دهددرمقابل فرهنگ اصیل مهدویّت قرار
می گیردکه سرانجام دنیا را بر پایه عدل و عدالت و ظهور حضرت مهدی (علیه السلام)معرّفی می کند.
بحث از آرماگدون و جنگی که در آنجا در آخرالزّمان رخ می دهداز دیگر مباحثی است که نگارنده آن را از ابزار سودجویی غرب معرّفی کرده وبا بیان اقدامات انجام شده از طرف غرب و صهیونیسم برای تخریب چهره مسلمانان در این مورد و جنگ آن و همچنین نجات بخش جلوه دادن آمریکاواسرائیل ونشان دادن چهره واقعی قضیه وهدف اصلی بیان چنین ادعایی،بحث رابه اتمام می رساند.
آسیب های بحث شده، ابعاد مختلفی را تحت سیطره قرار داده و تخریب می کنندکه از آن جمله، ابعاد فردی، اعتقای، اجتماعی، هنری و تربیتی می باشندکه فرد به دلیل نا امیدی که از اصل مسأله پیدا می کند از پویندگی و انجام سازندگی دست می کشد و سرانجام به سست ایمانی و تجددگرایی روی آورده، قوانین اجتماعی راناکافی می داندوبدین ترتیب زیربارهرظلم وفسادی می رود و در افزایش فساد وستم نیز مضایقه نمی کند چرا که نمی خواهد از قافله عقب بماند و سرانجام نیز دچار سردرگمی و افتادن در مشکلات و بحرانهای تربیتی و انحراف از راه اصلی می گردد.
راهکارهایی که محقّق برای رهایی از آسیب ها و آفتها معرّفی می کند در قالب های معرفتی معرّفی شده، فرد منتظر را به شناخت امام و کسی که قرار است موعود او باشد وادار می کند و بعد ازآن با تبیین فلسفه غیبت و انتظار او را از رکود و خمودگی خارج کرده، زیبایی و حلاوت دعا برای امام وظهور ایشان وتمنّای حضور را به او می چشاند و سپس با پرداختن به اهداف اصلی مجالس و محافل مهدویّت و سایر مراسم ها و اعیاد مذهبی می کوشد با محور واصل قرار دادن مراجع و علما با روشنگری که آنها در این راه انجام می دهند و اقداماتی که در مسیر راه انتظار باید انجام دهند، بحث را به اتمام برساند.

جهت دریافت لینک اینجاکنید