معاونت پژوهش حوزه علمیه الزهراء سلام الله علیها ارومیه

حدیثی زیبا برای قوت قلب روزه داران! حدیثی زیبا برای قوت قلب روزه داران!
________________________________________
برخی در زمستان که می خواهند روزه بگیرند می گویند ای وای! کی می تونه 8 ساعت روزه بگیره! آن شخص وقتی روز 10 ساعت می شود همان جمله را تکرار می کند و باز به راحتی قادر است این واجب را بجا بیاورد. او در تابستان هم گلایه می کند ولی باز قادر است حتی 17 ساعت در گرما روزه داری کند.
________________________________________
که روزه عبادتی ذووجهین است یعنی از وجوه مختلف این عبادت حائز اهمیت و دارای آثار است. روزه داری از جنبه عبادی، اخلاق عملی، روحی و روانی، اقتصادی و اجتماعی و غیره دارای فواید و برکات و آثار بسیاری است.
در آیه 184 سوره مبارکه بقره می خوانیم:
«أَیَّامًا مَّعْدُودَاتٍ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِیضًا أَوْ عَلَى سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِّنْ أَیَّامٍ أُخَرَ وَعَلَى الَّذِینَ یُطِیقُونَهُ فِدْیَةٌ طَعَامُ مِسْكِینٍ فَمَن تَطَوَّعَ خَیْرًا فَهُوَ خَیْرٌ لَّهُ وَأَن تَصُومُواْ خَیْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ.»
«در روزهایى چند پس هر كه از شما مریض یا در سفر باشد تعدادى (به مقدار آنچه فوت شده) از روزهاى دیگر (را روزه بدارد، و بر كسانى كه روزه طاقت‏فرسا باشد (مانند پیران و خردسالان و بیماران مزمن افطار جایز است و) دادن طعام به یك فقیر (یك مد به ازاء هر روز) كفاره و بدل آن است، و هر كه بر خیر بیفزاید (و دو مد بدهد) براى او بهتر است، و روزه گرفتن (هر چند توان‏فرسا باشد) بهتر است، اگر بدانید.»
چند نکته کوتاه:
در این آیه بعد براى اینكه باز از سنگینى روزه كاسته شود می فرماید: «چند روز معدودى را باید روزه بدارید» چنان نیست كه مجبور باشید تمام سال یا قسمت زیادی از آن را روزه بگیرید بلكه روزه تنها بخش كوچكى از آن را اشغال مى كند. ضمن اینکه در همین روزهای محدود و اندک نیز اگر دچار مشکلاتی از قیبل بیماری، کهولت سن یا سفر باشید بر شما آسان گرفته شده است. در حقیقت این آیه راه عذرتراشی را بر بهانه گیران بسته است!
 روایت بسیار زیبایی از امام صادق علیه السلام نقل شده که: «ما ضَعُفَ بدنٌ عمّا قَوِیَت علیه النِیَّة؛ هیچ بدنی نسبت به آنچه اراده بر انجام آن قوی باشد ناتوان نیست.» (من لایحضره الفقیه، ج 4، ح 5859؛ وسائل الشیعه، ج 1)
مصداق بارز این روایت در روزه روزهای بلند و گرم تابستان مشهود است. برخی در زمستان که می خواهند روزه بگیرند می گویند ای وای! کی می تونه 8 ساعت روزه بگیره! آن شخص وقتی روز 10 ساعت می شود همان جمله را تکرار می کند و باز به راحتی قادر است این واجب را بجا بیاورد. او در تابستان هم گلایه می کند ولی باز قادر است حتی 17 ساعت در گرما روزه داری کند. پس این نشان می دهد بدن انسان قدرتش خیلی بیش از اینهاست و این اراده و قدرت ذهنی ماست که کم می آورد وگرنه خداوند به این بدن قدرت انجام کارهای شگفت انگیزی داده است.
امام جعفر صادق علیه‌السّلام روایت كرده است كه رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: هیچ روزه داری در میان گروهی كه مشغول خوردن غذا هستند، حاضر نمی‏‌شود مگر آنكه اعضای بدن او به تسبیح مشغول شوند و فرشتگان بر او درود و صلوات فرستند، و درود و صلوات فرشتگان، طلب آمرزش از برای اوست

از طرف دیگر نباید فراموش کنیم که خداوند این قدرت را به بدن ما داده است تا سخت ترین مشکلات را تحمل نماییم نه اینکه به سادگی در برابر اولین سد محکم جا بزنیم! یکی از مهمترین عرصه های امتحان این قدرت الهی که در درون ما به ودیعه نهاده شده در هنگامه مشکلات اقتصادی و مالی است. غالب افرادی که مرتکب گناه می شوند بهانه شان تنگدستی و سختی زندگی و نداری و از این قبیل است حال آنکه خداوند ما را قوی آفریده و دوست دارد ثمره این قدرت را در مقابله با مشکلات در وجود ما ببیند.
مرحوم شیخ محمدحسین زاهد (ره) نقل می کند: یکی از اولیاء خدا، شب که به خانه اش رفت، به همسرش گفت که روغن در چراغ بریزد و چراغ را روشن کند همسرش گفت در خانه روغن نداریم. سپس گفت لااقل غذایی بیاور تا بخوریم. همسرش گفت هیچ غذایی هم برای خوردن در خانه نداریم! می گویند آن شب از خوشترین شبهای عمر آن ولیّ خدا بود و تا صبح شکر خدا را می کرد که خدایا مگر من چه کرده بودم که در یک شب این دو نعمت بزرگ را به من عطا نمودی! مرحوم مجتهدی تهرانی (ره) که این نکته را از شیخ نقل می نمود می گفت: خود مرحوم شیخ نیز همین طور بودند و وقتی با ایشان احوالپرسی می کردی آنچنان سرشان را تکان می دادند و می فرمودند: الحمدالله الحمدالله، که گویا تمام عالم از برای ایشان است و هرگز اظهار فقر و نداری نمی کردند.

ثواب روزه داری در جمع روزه خواران
امام جعفر صادق علیه‌السّلام روایت كرده است كه رسول خدا صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم فرمودند: «مَا مِنْ صَائِمٍ یَحْضُرُ قَوْماً یَطْعَمُونَ إِلَّا سَبَّحَتْ أَعْضَاۆُهُ وَ كَانَتْ صَلَاةُ الْمَلَائِكَةِ عَلَیْهِ وَ كَانَتْ صَلَاتُهُ اسْتِغْفَارا »هیچ روزه داری در میان گروهی كه مشغول خوردن غذا هستند، حاضر نمی‏‌شود مگر آنكه اعضای بدن او به تسبیح مشغول شوند و فرشتگان بر او درود و صلوات فرستند، و درود و صلوات فرشتگان، طلب آمرزش از برای اوست.«ثواب‌الأعمال و عقاب‌الأعمال،ص115»

قدر روزهای آخر ماه رمضان را بدانیم
امام مجتبی علیه السلام در روزهای پایانی ماه مبارك رمضان از كنار جماعتی كه مشغول خنده و شوخی بودند عبور كردند. حضرت با ناراحتی به آنها فرمود: « خدا ماه رمضان را میدان مسابقه بندگان قرار داده است. دسته ای گوی سبقت می ربایند و پیروز می شوند و تعدادی هم از دیگران عقب می مانند و سرافكنده می شوند. عجیب است در روزی كه پیشی گیرندگان پیروز شده اند و عقب ماندگان زیانكار گردیده اند، جمعی به شوخی و خنده مشغولند. به خدا سوگند اگر پرده در افتد، امروز نیكوكار، مشغول پاداش خود و عقب افتاده، گرفتار بدیهای خود است و برای احدی فرصتی جهت شوخی و لهو و لعب باقی نمی ماند.» (شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، انتشارات اسلامیه، بی تا، ج2، ص174 )

ماه شعبان المعظم شد تمام
از افق کم کم نمایان شد صیـام

سفره شعبـان دگـر برچیـــده شـد
تا هلال مــاه رحمت دیـــده شــد

ماه شعبان ماه ختـــم الانبیاست
مــاه مـیلاد معـز الاولیـاست

رفت ماه حضرت ختـــــمی مآب
چشم گردون از فراقــــش پر زآب

میرود شعبان مـه پاک رســـول
مــاه گل های گلستـان بتـول

دوریش برما بســی دشــوار باد
هر کجا رفتی خدایــش یار باد

می¬رسد سال دگر باعشــــق وشور
ماه شعبان ماه رحمت ماه نور

لیک عمــر ما شود روزی تمـام
چون دهد پیک اجل بر ما پیـام

پس بیــا قدر مـه شعبــان بدار
تا که هستی زنده ای پرهیزگار

می¬رسد اینک ببین مـاه صیـــام
ماه توبه ماه محبوب صیـام

می وزد بوی دل انگیز نســـیم
خیز در کوی هوالهـو شو مقیــم

ای گنه کـار به دام افتـاده خیـز
اشک حسرت بر در این خانه ریـز

می¬دهد راهت خــدای چاره ســاز
می کند درب سرایش بر تو باز

از ندامت اشک خود جاری نما
تا سحرگاهان سویش زاری نمـــا

دست ابلیس و شیاطین بستـــه است
روزه دار از دام شیطان رسته است

درب توبـه باز باشد این زمان
رو نمـــا ای دل بسوی آسمـان

صبحگاهان در قیام و در رکـوع
کن تضرع با خضوع و با خشــوع

پشت این در شو مقیم و در بزن
گو به صاحب¬خانه بر من سربـزن

صاحب این خانه باشد ذوالـکرم
مقدم مهمان بدارد محتـــرم

ربنـا انـا سمعنــا از سمـا
میرسد بانگ منادی بهر مــا

ربنا اغفر لنــا آید به گوش
دیگ رحمت آمده اینک بجــــــوش

خیز و ازاین فیض رحمانـــی بچش
بـر معاصی خط بطلانــــی بکـش

گر در این مه توبه ات گردد قبول
هم خدا خشنود گردد هم رســـــول

من که بینوایم ندارم توشه ای
شاید از این مـــه بچینم خوشه ای

چند قدم تا مهمانی ،چهل حدیث روزه داری

كسي كه روزه او را از غذاهاي مورد علاقه ‏اش باز دارد برخداست كه به او از غذاهاي بهشتي بخورانند و از شرابهاي بهشتي به او بنوشاند.
هر كس كه در روز بسيار گرم براي خدا روزه بگيرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را مي‏گمارد تا دست‏به چهره او بكشند و او را بشارت دهند تا هنگامي كه افطار كند.

1- پايه‏ هاي اسلام
قال الباقر عليه السلام : بني الاسلام علي خمسة اشياء، علي الصلوة و الزكاة و الحج و الصوم و الولايه.
اسلام بر پنج چيز استوار است، برنماز و زكات حج و روزه و ولايت (رهبري اسلامي). 1

2- فلسفه روزه
قال الصادق عليه السلام : انما فرض الله الصيام ليستوي به الغني و الفقير.
خداوند روزه را واجب كرده تا بدين وسيله دارا و ندار (غني و فقير) مساوي گردند. 2

3- روزه آزمون اخلاص
قال اميرالمومنين عليه السلام : فرض الله الصيام ابتلاء لاخلاص الخلق
خداوند روزه را واجب كرد تا به وسيله آن اخلاص خلق را بيازمايد. 3

4- روزه ياد آور قيامت
قال الرضا عليه السلام : انما امروا بالصوم لكي يعرفوا الم الجوع و العطش فيستدلوا علي فقر الاخر.
مردم به انجام روزه امر شده‏اند تا درد گرسنگي و تشنگي را بفهمند و به واسطه آن فقر و بيچارگي آخرت را بيابند. 4

5- روزه زكات بدن
قال رسول الله صلي الله عليه و آله : لكل شيئي زكاة و زكاة الابدان الصيام.
براي هر چيزي زكاتي است و زكات بدنها روزه است. 5

6- روزه سپر آتش
قال رسول الله صلي الله عليه و آله : الصوم جنة من النار.
روزه سپر آتش (جهنم) است. 6

7- اهميت روزه
قال رسول الله صلي الله عليه و آله : الصوم في الحر جهاد.
روزه گرفتن در گرما، جهاد است. 7

8- روزه نفس
قال اميرالمومنين عليه السلام : صوم النفس عن لذات الدنيا انفع الصيام.
روزه نفس از لذتهاي دنيوي سودمندترين روزه‏هاست. 8

9- روزه واقعي
قال اميرالمومنين عليه السلام : الصيام اجتناب المحارم كما يمتنع الرجل من الطعام و الشراب.
روزه پرهيز از حرامها است همچنانكه شخص از خوردني و نوشيدني پرهيز مي‏كند. 9

10- برترين روزه
قال اميرالمومنين عليه السلام : صوم القلب خير من صيام اللسان و صوم اللسان خير من صيام البطن.
روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شكم است. 10

11- روزه چشم و گوش
قال الصادق عليه السلام : اذا صمت فليصم سمعك و بصرك و شعرك و جلدك.
آنگاه كه روزه مي‏گيري بايد چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‏دار باشند.

صفحات: 1· 2

توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند؟
روزی به اتفاق یکی از دوستانم که دانشجوی رشته زبان وادبیات فارسی بود درکلاس درس فنون بلاغت وزیبا شناسی سخن یکی از استادان مجرب دانشگاه حاضر شدم.
کلاس سراسر جمعیت بود.کلام وگیرای استاد به سینه های سرد اما مشتاق حاضران حرارت می بخشید استاد هر نکته را که می گفت شاهد مثالی از گنجینه متون کهن فارسی می آورد،تا این که ذیل یکی از مباحث معانی مثالی از خواجه حافظ شیرازی آورد که:

مشکلی دارم زدانشمندان مجلس باز پرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند
تا استاد این بیت را خواند یکی از دانشجویان گویی که بارها بارها این سوال در ذهنش تکرار شده باشد فرصت را برای یافتن پاسخ مغتنم دانسته وبی درنگ پرسید :استاد ،واقعا چرا ؟استاد روبه دانشجو کرد وبا تعجب جواب داد :چی ؟ چرا منظورتان چیست ؟دانشجو گفت:چرا توبه فرمایان خود توبه کمتر می کنند؟مثلا همین آخوند ها که بالای منبر می روندومردم رابه تقوا وپارسایی دعوت می کنند ،چرا خود توبه کمتر می کنند ؟اول خودشان رادرست کنند ،بعد….
صدای همهمه وخنده در کلاس پیچید واستاد در حالی که با جدیت قدم می زد واز به هم ریختن نظم کلاسش چندان راضی نبود روبه دانشجو کرد وگفت :من اگر نیک واگر بد توبرو خود را باش
که گناه دگران برتو نخواهند نوشت
استاد درس را باجدیت ادامه داد وکلاس دوباره آرام شد،من کمی خود م را جمع جور کردم . البته دانشجویان نمی دانستند که طلبه هستم وبه طور آزاد در کلاس حضور پیدا کرده ام .بسیار ناراحت شده بودم ،دیگر نمی فهمیدم استاد چه می گوید گاه م ی دیدم که استاد پای تخته می رود وچیز هایی می نویسد ومی گویدولی من ذهنم در جستجوی یافتن پاسخی برای سوال آن دانشجومی کردم تا شاید جوابی بیابم.
چرا این جماعت فکر می کنند توبه فرمابان کمتر توبه می کنند؟چرا فکر می کنند کسانی که به توبه دعوت می کنند انسان های عاصی وگنهکارند وبه قول معروف عالم بی عملند وزنبور بی عسل وخانه بی درند وکبوتر بی پر .براستی اشکال کار کجاست؟
به هر ترتیب استاد پس از پایان ساعت درس کلاس راترک کرد.دقایقی بعد همان دانشجودوباره بحث را آغاز کرد ومی گفت چرا ما با اعمال ورفتار دیگران کاری نداشته باشیم وبه خود توجه کنیم ولی دیگران دائما برای اعمال ورفتار وکردار ما برنامه بریزند و…اگر آنان مصلحان جامعه اند پس اول باید خود را اصلاح کنند .اصلا مگر نه اینست که همه ما اعضایی از پیکر جامعه مان هستیم .
گوشه ای از درددل همکلاسی ام باز شد که روحانی عالمی را می شناسد که در یکی ازمناطق مرکز ی شهر تهران امام جماعت مسجدی نسبتا معرف است.
بافت جمعیتی این منطقه به گونه ای است که اکثر مردم از اقشار کم در آمدند وخانواده های با آبرویی که خیلی تلاش کنند وهنر مند باشند خرج ودخلشان یکی شود .این آقایی که از ظاهر امر وشواهد بر می آید از نوع لباس پوشیدنشان ساعت مچی فلان قیمتشان گوشی مبایلشان وماشین چندین میلیونیشان پیداست که الحمدلله مشکلات مالی ندارند ان شاءمحل کسبشان هم حلال بوده است .ولی همین حاج آقا وقتی بالای منبر می رود دائما مردم را به ذهد وپارسایی وقناعت دعوت می کند…
پس از اینکه گوشه ای از سفره دل پردردش رابرایمان باز کرد به او گفتم :دوست عزیز .صد البته روحانیت در مقابل جامعه مسئول است ومردم نیز باید انتقاد کنند اماحواسمان راجمع کنیم که وقتی انتقاد می کنیم همهرابا یک چشم نبینیم ویک طرفه به قاضی نرویم این خلاف منطق است که اگر یک یا دونفر را در اطرافمان در کسوت روحانیون دیدیم که آنگونه انتظار می رود عمل نمی کنند آن را با همه روحانیت تعمیم دهیم اگر از پزشکی خطایی سر بزند حق نداریم تمام پزشکان را زیر سوال بریم پس به هوش باشیم که در لباس انتقاد در پوستین دیگران نیافتیم .
البته هر توبه فرمایی لزوما نباید روحانی باشد که خداوند نیز خطاب به ما انسان ها می فرماید:(لم تقولون مالا تفعلون)اگر مادری به فرزندش می گوید دروغ نگو وخود دروغ می گوید سخنش اثری بر فرزند نخواهد داشت که رطب خورده منع رطب بکند ؟وشما که اهل ادب هستید حتما بهتر از من می دانیدکه تاکید حافظ نیز گذشته از انتقاد بیشتر به این نکته تربیتی است.
البته باید به این مهم توجه داشت که هر جا که گل است ،خار است وبه قول سعدی گنج ومار وگل وخار وغم وشادی بهمند.ولی استاد هم چندان بی راه نگفته که شما از سخن اوناراحت شدی که
من اگر نیکم وگر بد توبروراحت باش
که گناه دگران برتونخواهند نوشت
به هر حال پس از گفتگویی نه چندان طولانی ،دوست ما از مناظره دست برداشت وطریق مدارا گرفت .با اوخداحافظی کردم واز کلاس خارج شدم .در در راه پیوسته به این می اندیشیدم که انتظار مردم از این قشر که به نوعی نخبگان دینی واخلاقی جامعه اندخیلی بالاست حتی لغزش های کوچک شان نیز در جامعه بزرگ جلوه می کندبسیاری از اموری که برای دیگران مباح است استفاده اش برای یک طلبه وروحانی خوب نیست وچه زیبا گفته اند که:"حسنات الابرار سیئات المقربین “
خدا نکند روزی بیاید که رفتار وگفتار ما روحانیون وطلاب با اصول اخلاق وعرفیات اسلام منطبق نباشد.ومردم به علت ندانم کاری های ما از دین خداروی گردان شوند. پس اگر مرد راه عشقیم وقدم در این راه نهاده ایم ونام روحانی بر ما گذارده اند باید روحمان را پرورش دهیم نه علایق نفسانی مان را.

عشق دعوی می کنی ،بار بلا بر دوش نه

نقد خود بر سنگ زن ،بنگر عیار خویش

توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند؟
روزی به اتفاق یکی از دوستانم که دانشجوی رشته زبان وادبیات فارسی بود درکلاس درس فنون بلاغت وزیبا شناسی سخن یکی از استادان مجرب دانشگاه حاضر شدم.
کلاس سراسر جمعیت بود.کلام وگیرای استاد به سینه های سرد اما مشتاق حاضران حرارت می بخشید استاد هر نکته را که می گفت شاهد مثالی از گنجینه متون کهن فارسی می آورد،تا این که ذیل یکی از مباحث معانی مثالی از خواجه حافظ شیرازی آورد که:

مشکلی دارم زدانشمندان مجلس باز پرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می کنند
تا استاد این بیت را خواند یکی از دانشجویان گویی که بارها بارها این سوال در ذهنش تکرار شده باشد فرصت را برای یافتن پاسخ مغتنم دانسته وبی درنگ پرسید :استاد ،واقعا چرا ؟استاد روبه دانشجو کرد وبا تعجب جواب داد :چی ؟ چرا منظورتان چیست ؟دانشجو گفت:چرا توبه فرمایان خود توبه کمتر می کنند؟مثلا همین آخوند ها که بالای منبر می روندومردم رابه تقوا وپارسایی دعوت می کنند ،چرا خود توبه کمتر می کنند ؟اول خودشان رادرست کنند ،بعد….
صدای همهمه وخنده در کلاس پیچید واستاد در حالی که با جدیت قدم می زد واز به هم ریختن نظم کلاسش چندان راضی نبود روبه دانشجو کرد وگفت :من اگر نیک واگر بد توبرو خود را باش
که گناه دگران برتو نخواهند نوشت
استاد درس را باجدیت ادامه داد وکلاس دوباره آرام شد،من کمی خود م را جمع جور کردم . البته دانشجویان نمی دانستند که طلبه هستم وبه طور آزاد در کلاس حضور پیدا کرده ام .بسیار ناراحت شده بودم ،دیگر نمی فهمیدم استاد چه می گوید گاه م ی دیدم که استاد پای تخته می رود وچیز هایی می نویسد ومی گویدولی من ذهنم در جستجوی یافتن پاسخی برای سوال آن دانشجومی کردم تا شاید جوابی بیابم.
چرا این جماعت فکر می کنند توبه فرمابان کمتر توبه می کنند؟چرا فکر می کنند کسانی که به توبه دعوت می کنند انسان های عاصی وگنهکارند وبه قول معروف عالم بی عملند وزنبور بی عسل وخانه بی درند وکبوتر بی پر .براستی اشکال کار کجاست؟
به هر ترتیب استاد پس از پایان ساعت درس کلاس راترک کرد.دقایقی بعد همان دانشجودوباره بحث را آغاز کرد ومی گفت چرا ما با اعمال ورفتار دیگران کاری نداشته باشیم وبه خود توجه کنیم ولی دیگران دائما برای اعمال ورفتار وکردار ما برنامه بریزند و…اگر آنان مصلحان جامعه اند پس اول باید خود را اصلاح کنند .اصلا مگر نه اینست که همه ما اعضایی از پیکر جامعه مان هستیم .
گوشه ای از درددل همکلاسی ام باز شد که روحانی عالمی را می شناسد که در یکی ازمناطق مرکز ی شهر تهران امام جماعت مسجدی نسبتا معرف است.
بافت جمعیتی این منطقه به گونه ای است که اکثر مردم از اقشار کم در آمدند وخانواده های با آبرویی که خیلی تلاش کنند وهنر مند باشند خرج ودخلشان یکی شود .این آقایی که از ظاهر امر وشواهد بر می آید از نوع لباس پوشیدنشان ساعت مچی فلان قیمتشان گوشی مبایلشان وماشین چندین میلیونیشان پیداست که الحمدلله مشکلات مالی ندارند ان شاءمحل کسبشان هم حلال بوده است .ولی همین حاج آقا وقتی بالای منبر می رود دائما مردم را به ذهد وپارسایی وقناعت دعوت می کند…
پس از اینکه گوشه ای از سفره دل پردردش رابرایمان باز کرد به او گفتم :دوست عزیز .صد البته روحانیت در مقابل جامعه مسئول است ومردم نیز باید انتقاد کنند اماحواسمان راجمع کنیم که وقتی انتقاد می کنیم همهرابا یک چشم نبینیم ویک طرفه به قاضی نرویم این خلاف منطق است که اگر یک یا دونفر را در اطرافمان در کسوت روحانیون دیدیم که آنگونه انتظار می رود عمل نمی کنند آن را با همه روحانیت تعمیم دهیم اگر از پزشکی خطایی سر بزند حق نداریم تمام پزشکان را زیر سوال بریم پس به هوش باشیم که در لباس انتقاد در پوستین دیگران نیافتیم .
البته هر توبه فرمایی لزوما نباید روحانی باشد که خداوند نیز خطاب به ما انسان ها می فرماید:(لم تقولون مالا تفعلون)اگر مادری به فرزندش می گوید دروغ نگو وخود دروغ می گوید سخنش اثری بر فرزند نخواهد داشت که رطب خورده منع رطب بکند ؟وشما که اهل ادب هستید حتما بهتر از من می دانیدکه تاکید حافظ نیز گذشته از انتقاد بیشتر به این نکته تربیتی است.
البته باید به این مهم توجه داشت که هر جا که گل است ،خار است وبه قول سعدی گنج ومار وگل وخار وغم وشادی بهمند.ولی استاد هم چندان بی راه نگفته که شما از سخن اوناراحت شدی که
من اگر نیکم وگر بد توبروراحت باش
که گناه دگران برتونخواهند نوشت
به هر حال پس از گفتگویی نه چندان طولانی ،دوست ما از مناظره دست برداشت وطریق مدارا گرفت .با اوخداحافظی کردم واز کلاس خارج شدم .در در راه پیوسته به این می اندیشیدم که انتظار مردم از این قشر که به نوعی نخبگان دینی واخلاقی جامعه اندخیلی بالاست حتی لغزش های کوچک شان نیز در جامعه بزرگ جلوه می کندبسیاری از اموری که برای دیگران مباح است استفاده اش برای یک طلبه وروحانی خوب نیست وچه زیبا گفته اند که:"حسنات الابرار سیئات المقربین “
خدا نکند روزی بیاید که رفتار وگفتار ما روحانیون وطلاب با اصول اخلاق وعرفیات اسلام منطبق نباشد.ومردم به علت ندانم کاری های ما از دین خداروی گردان شوند. پس اگر مرد راه عشقیم وقدم در این راه نهاده ایم ونام روحانی بر ما گذارده اند باید روحمان را پرورش دهیم نه علایق نفسانی مان را.

عشق دعوی می کنی ،بار بلا بر دوش نه

نقد خود بر سنگ زن ،بنگر عیار خویش